Прасейванне імглы
Руско Барыс
Частка пятая
VХлеб
1
Сямейныя хронікі
не векавечаць
крошку чэрствага хлеба,
дыміць гісторыяй
свежы бохан —
спляценне
губчастай структуры
вады
і агню.
2
Былінка!
Звычайная былінка,
а па красе
няма другой на свеце —
у оргіі жыцця
хто пераможа
вусатае калоссе!
Дык на ягоным зерні
стаяць
егіпецкія піраміды.
3
Узіраюся ў зерне,
як у твар чалавека.
Колькі пакуты застыла
ў спіральных
скрутках мякіны,
быццам
у маланкавых жорнах
мацнела вялікае цела.
А на далоні
тузін зярнятак,
і яшчэ толькі месца
на гульню сонца.
4
На мяжы
між палеткамі
сялянская малітва,
а збожжа —
сонцам на зямлі,
а бохан хлеба
пахне полем,
і новая прастора
калышацца,
і даспявае памалу
калоссе...
5
У пяску тырчыць
шкілет сярпа,
і каса —
заржавела ад ляноты.
Камбайн,
быццам пачвара
мезазойская,
з асцінаю ў пашчы.
А ў засеках часу,
у маршчынах Гобі,
ляжыць
акамянелае
зернечка.
6
У хлебе многа поту,
мука белая,
як соль,
а над хлебнай
крошкай
стаяць на каленях
вякі.
Пастка
І
Маўчыць цішыня.
А палююць,
каб жыць,
каб мець,
каб даказаць,
каб зразумець,
каб убачыць,
каб забіць,
каб здабыць,
каб змяніць —
для сябе,
для іншых,
з мэтай,
без мэты,
на яве
і ў сне,
свядома,
падсвядома,
з аблавай
і без аблавы.
ІІ
Шнурок жэмчугу абмотвае шыю,
а малюскі памерлі.
Б’юцца хвалі аб бераг пануры,
нясуць яны боль памірання;
а ён гайдае шлюпку лаўцоў
жэмчугу,
а ногі скачуць на паркеце.
Жэмчуг — віноўнік забойства.
ІІІ
Вочы памутнелі,
мозг пажырае катаракту,
чалавек авалодвае нотамі паўзучай вібрацыі,
імкнецца скласці сваю музыку
і сыграць на раялі ўсёабдымным.
IV
Кароткая кашулька на дзіцяці.
Дрыжыць ад холаду,
ад няласкі,
ад страху.
А маці бяду прадзе,
а бацька кульгавы.
Дзіця ў калысцы пра лёс пакутны
думае:
як тут змяніць яго,
як паказаць сябе
бацькам і свету.
А горб расце,
нараст бяссэнсіцы ў жыцці.
V
Над прорвай птушка звіла гняздо.
І слушна.
Бо хто без крылаў дастане яе.
Расце птушаня на адкосе гары
без страху,
і пер’е блішчыць, як адзенне манекеншчыцы.
VI
Аблаву рыхтуе стары,
бо не дагоніць чарапаху,
і лянівы, якога лыжкай корміць прыслуга.
Аблаву рыхтуе немач хцівая
і прага знявечанага ўсведамлення.
На зямлі ляжаць маладыя дубы.
VII
Палююць на сонца,
на жыццё,
на міраж,
на мазню —
са скрыгатам зубоў,
па неабходнасці,
з паходняй у руках,
з аргументамі вуліцы,
у масцы на твары.
І таюць шэрагі
ад укусаў,
ад удараў,
ад зроку,
ад слоў,
ад памяці,
ад пажаданняў
і ад адкрыццяў.
І няма на стале лячэбнай вады
з чашы розуму.
Одум
І
Я на ўзбочыне мінулых дзён.
Пачуцці ў карцінным пункце.
Было, было...
Акцёры! А гулялі ў што?
Код пад руінамі... Аб чым ты?..
Пад ранамі ўтоенай праўды?..
Маўчыць нямко, дзень заўтрашні.
Значыць, не ўведаю Круг я.
ІІ
Каб не каханне —
не квітнелі б дрэвы,
ні травы,
знік бы мёд,
бо зніклі б пчолы
і матылі,
і спеў —
не было б птушак
і чалавека.
Зямля без кахання —
зямля без жыцця,
дробны асколак космасу.
Пытальнікаў няма.
І клічнікаў няма.
Зямля без малітвы —
бяссэнсавы слуп
на раздарожжы.
ІІІ
Гмах усёабдымны —
няспынна-чулая містэрыя
ў жывым ланцугу чакання,
парадак у парадку
і хараство ў харастве,
звыштонкая прысутнасць
у непрысутнасці,
і вялікае ў малым,
і паўната ў пустоце,
і іерархія ў роўнасці,
і гармонія ў гульні.
Як прамаўляе сімволіка Генія,
і якая цудоўная яе структура!
То напачатку былі паняцці,
а потым свет.
IV
Разбудзіла чалавека паэзія,
як луг поўны шаленства.
Лопае час у крыку карціны
і ў крылах песні.
Згортваецца ў бутон раўніна
і мовіць аб сабе,
аб сваім болю.
Неба ўзлятае птушкай
у блакіт гняздоўя,
без развагі,
без роздуму.
А ўсютка чакае і кліча,
як за парогам пачуцці,
як зерне,
што кінулі на камень.
Люблю шаленства ў гонцы —
не застываю ў прозе —
і ціш,
каб уведаць сэнс тварэння.
V
Жанчына — выява звышгенія.
То кош духмяных кветак.
То трапятанне крылаў у палёце.
То ўсмешка горкая скрозь слёзы.
То бляск з акіяна сонц.
То вочы неба бяздонныя.
То чаканне ў чаканні бясконцым.
То вера доляй неабчэсана.
То магчымасць
з гульні немагчымасцей.
То на ахвярны алтар прынашэнне.
То слова са слоўніка Бога.
VI
Слухайце шэпту зямлі.
Пагорак —
з крыжам ці без яго —
няварты косці спаленай у кастры,
ці вырванай жылы з цела
і адсечанай часткі грудзей.
У пакуты колер пурпурны,
як акрываўленыя вочы,
як лязо нажа з грудзей,
як сэрца на падносе.
Словы ўміраюць,
хоць у дабра адна мера.
І праўда без адценняў.
І любоў не ведае сірот.
Словы ўміраюць
пад драбільным ботам гусеніц.
VII
У святыні подых бесцялеснасці
так лагодны
і так прачулы,
што з цяжкасцю пераступаю
парог вяртання.
Звышсветлавы свет ажурны,
без галаўных удараў,
без сварак і зайздрасці,
з уласнымі крыламі
і агульнай мовай.
Начное неба — горад,
поўны трывогі і тлумны,
з радасцю нараджэння,
з болем смерці,
з тэатрам пасяродку,
і побач з цыркам,
і са мною на ўзбочыне.
Свет Гейзенберга
ашаламляе ігрой скрыпкі
ў мініяцюры Ладу.
Усё — жэст адной Далоні
і аднаго Розуму,
і адной бязмежнай Волі.
VIII
Знаёмы я з дубам старым,
як слова Бібліі.
У магутнай постаці
моц сонца і сіла зямлі,
вялікая і жывая.
У яго абдымках вібрую,
пад сон,
пад калыханне душы.
У аазіс дабрыні
паўзу на каленях.
IX
Шахматы, марафон,
душа і цела,
гармонія і хараство,
піраміда ў камені
і азарэнне ў плыні змроку —
світанак.
А пясок дзьме ў вочы.
А хада з волава.
А час віруе зябкі,
як глыба лёду на хрыбце кіта.
X
На магілу гэту кладу крапіву,
каб зло не адчыніла века.
І радзюжку кладу непрамакальную,
і плуг, што ўзнімае час нанава,
і камень літы розуму,
і дзесяць запаветаў у аправе
з гісторыі.
Запрашэнне да дыялогу
1
Я не згаджаюся на ноч
без світання,
на вокны занавешаны,
на слова апошняе,
і што дарога недзе кончыцца,
і рукі назаўсёды апусцяцца,
і нехта прачытае: „Памёр”.
Дык у белым полымі існавання
нішто не згарае,
толькі ўваходзіць вышэй,
і піша старонку наступную,
і ставіць пытанні,
і дае адказы,
І крок за крокам
падыходзіць да Праўды.
2
Світанне адкрывае павекі,
а дрэва шуміць,
а трава зялёная,
а матыль побач,
і рака бяссонная.
Колькі ў крыку прыроды
непрамінання
і творчых намераў,
і гармоніі,
а дрэва ссе грудзі зямлі,
а матыль у скоках
непераможны,
а ў жмені ракі
трывогі колькі,
аж моўкне Голас.
3
Чалавек збірае крошкі
са стала зямлі,
а на галаве капялюш саламяны,
і нешта шукае,
чаго шукаць не павінен,
і нешта робіць,
чаго рабіць не можна,
а лес высечаны,
а рака мёртвая,
а прага вялікая,
а розум няпэўны,
і думае,
што ён суддзя
і выканаўца волі Госпада.
4
У маршы
ўзбоч дарогі
непатрэбны груз,
усё, што памылковае
і няпэўнае,
і пешаход някемлівы,
якому не пад сілу гола праўда:
ёсць лепшыя абранцы лёсу —
і сеюць зерне баздакорнае.
Дык і абочына
не ў адпачынку.
5
Ні формаў закончаных,
ні спіраляў адсечаных,
ні крылаў звязаных
няма,
бо каб былі,
жыццё памерла б.
Канец бывае толькі з выгляду,
такі падман, ілюзія,
што няма таго,
што было...
У віры перамен
заўсёдны дыялог
з самім сабою.