Агасфэр
Вечны Жыд
Гайм Штэфан
Разьдзел дзясяты
Геру
праф. д-ру Dr. h. c. Зігфрыду Байфусу
Інстытут навуковага атэізму
Бэрэнштрасэ 39а
108 Берлін
German Democratic Republic
29 лютага 1980
Дарагі гер калега!
Мне вельмі скрушна бачыць чалавека Вашага духоўнага бляску і прынцыповай партыйнай цвёрдасці, - на жаль, вельмі рэдкая ў нашым жыцці камбінацыя - так жорстка паднятым на рогі дылемы. Вы пішаце мне ў Вашым ласкавым лісце ад 14 г.м., што акцэптуеце доўгажыццёвасць Агасфера як факт, што верыце ў Ісуса. Хоць Вы і не кажаце выразна, што Вам, паколькі з апошнім Вы не можаце не згадзіцца, супроцьпаказана і першае, прынамсі, гэта implicite заключана ў Вашым сцверджанні.
Але гаворка тут ідзе, даруйце мне, што я кажу Вам гэта, пра няправільную выснову, бо калі, з аднаго боку, Агасфера можна вельмі лёгка разглядаць без Ісуса, а з другога, дапусцім, як я раблю гэта, разглядаць сустрэчу Агасфера з Ісусам як дадзенасць, дык гэта зусім не азначае верыць у Ісуса як Божага сына альбо наогул як боскую сутнасць. Так і так у гэтым, але я напэўна рвуся да Вас у адчыненыя дзверы, ёсць свой клопат з багамі. Вы ёсць тая зручнасць, якую чалавек у залежнасці ад патрэбы стварае сабе сам і ўжо з прадаўняга часу стварыў; толькі, і ў гэтым праблема, гэтыя багі развіваюць у такім разе ўласнае жыццё, якое мяжуе з прывіднасцю. Я бачу ў гэтым неабвержную дыялектыку, якая Вам, паколькі Вы таксама хочаце быць дыялектыкам, напэўна, прынясе радасць.
А цяпер, перш чым я перайду да самай важнай часткі майго пісьма, менавіта да кумранскага рукапісу, некалькі дробных адказаў на Вашыя пытанні.
Я цалкам падзяляю Ваша меркаванне, што Агасфер з Кнігі Эстэр не ідэнтычны нашаму даўгажытніку Агасферу; гэта ўжо хоць бы таму, што той не быў яўрэй, і ўся ягоная сувязь з яўрэйствам пралягала выключна праз яго каханую, памянёную Эстэр. Агасфер з Кнігі Эстэр, фактычна афіцыйна званы персідскім царом Артаксэрксам, і менавіта першае ў яго імені, з дадатковым імем Макрашыр, па-нямецку «доўгая рука, даўгарукі» (464-424 да н.э.), які ў вядомым кімонскім мірным дагаворы прызнаў незалежнасць грэцкіх гарадоў у Малой Азіі. Наколькі далёка заходзіў на самой справе Артаксэркс Макрашыр у сваёй дружалюбнасці і жаданні даць яўрэям эксыль, пра гэта нам дае звесткі толькі Кніга Эстэр, а што да гістарычнай надзейнасці асобных кніг Бібліі я маю падобныя да Вашых сумненні; у кожным разе іх трэба разглядаць крытычным вокам.
З Вашым герам д-рам Вільгельмам Якшам, з другога боку, я не зусім згодзен, калі ён сваімі, вядома ж, дабрамыснымі пытаннямі пра недастатковую цікавасць медыяў да майго сябра Агасфера, як і да ягоных рэкламных метадаў спрабуе паставіць пад пытанне фенаменальна працяглую экзістэнцыю гэтага чалавека. Гер Агасфер, а ў гэтым ён запэўніваў мяне неаднаразова, ненавідзіць ўсякі вэрхал вакол сваёй асобы. Гэта заходзіць так далёка, што ён нават не святкуе дня свайго нараджэння, хоць, вядома ж, з улікам пражытых гадоў меў бы поўныя на тое падставы.
А цяпер да ўжо дакляраванага галоўнага пункту, да атаясамлення Агасфера з Ісусам праз фрагмент у Dead Sea Scrolls, на які ў сваім пісьме да Вас ад 19 снежня мінулага года я ўжо звяртаў Вашу ўвагу. Гаворка ідзе пра скрутак 9QRes, раздз. VII, 3 да 21, і VIII, 1 да 12; гэты скрутак цяпер падрыхтаваны да публікацыі, і я паспяшаўся, даводзячы пэўныя мясціны, хай сабе толькі папярэдне і толькі вельмі прыблізна, да адпаведнасці паэтычнаму зместу арыгінала, перакласці на нямецкую мову. 9QRes, дзеля Вашай інфармацыі, азначае, што гэты рукапісны скрутак быў знойдзены ў пячоры № 9 селішча Кумран і атрымаў назву Resurrection, таму што ў ім між іншым ідзе гаворка пра ўваскрэсенне і ўшэсце Настаўніка справядлівасці. Гэта, такім чынам, рукапіс эсхаталагічны, і названы ў ім Настаўнік сравядлівасці, гэтаксама як і адначасова памянёны Князь абшчыны, верагодна, разумеліся людзьмі ў Кумране як постаці месіянскія. Пазначаныя кропачкамі мясціны ў маім перакладзе ўказваюць на пашкоджанні скрутка з пісьмёнамі.
... прыйшоў дзень калі выпрымаеце настаўніка
справядлівасьці
якому бог абвясьціў
таямніцы слоў
прарокаў
і прывялі яго перад
пракуратара які
ішоў шляхам жорсткасьці
і перад намесніка клікі
бэліальса кітэяніна...
... абсьмяяны у пакутах...
... прыйшоў час
уціску народу ізраіля сярод
усіх яго нягодаў ня было такога як гэты.
бо гэта апошні час перад
распасьціраньнем неба і перад
воінствам сьвятла...
... і ідзе ўгору хістаючыся пад
цяжарам бэлек
крывавы пот сьцякае з
падрапанага лоба настаўніка
справядлівасьці
ўніз па яго твары губы
дрыжаць у яго але ён маўчыць на
словы кпінаў
глухое вуха яго...
...але глухі і голас
князя ўсяе абшчыны
любасных богу...
... слухай ізраіль...
...ня бойцеся
не адступайцеся і не палохайцеся
полчышчаў
ворага
бо перад вамі пойдзе...
...узброены мечам
бога і шчытом давіда
непераможны...
...дастаецца ён да дома дзе
дарога заварочвае да гары
чарапоў
і робіцца круцей...
... перад парогам князь
абшчыны які там быў ад
пачатку тварэньня
адзін з сыноў бога зачаты зь
сьвятла і духа...
... і падступае да яго настаўнік
справядлівасьці...
...дай мне адпачыць перш
чым падымуся...
... пастанавіліся сем
штурмавых радоў тыя што бедныя
і ўгнечаныя
і ў сотні і
ў тысячы абшчыны
святых саюза
і чакаюць клічу...
...і на сьцягу напішы народ
божы і імёны ізраіля
і арона
і на твае штандары напішы
праўда божая і
справядлівасьць божая
і гонар божы і суд
божы...
... бо твая барацьба і
праз моц тваёй рукі...
... а настаўнік справядлівасьці
схіляе галаву і маўчыць
тады кажа яму агасфэр здымайся
і ідзі адсюль і ідзі тваёй
дарогай
тут няма месца такому як ты
а настаўнік справядлівасьці
кажа яму сын чалавечы
ідзе як напісана паводле
слова прарока
а ты застанешся і мяне
чакацьмеш пакуль я вярнуся...
Гэта, дарагі калега, мой пераклад часткі скрутка 9QRes, які датычыцца сустрэчы Настаўніка справядлівасці з Князем абшчыны: як вы заўважыце, апошні ў самым важным месцы пазначаны адкрыта імем Агасфер. Пры больш дакладным чытанні Вы далей знойдзеце, гэтае месца сваім рэалізмам адрозніваецца ад рэшты матэрыялу; згодна яму гаворка тут з вялікай верагоднасцю ідзе пра гістарычнае паведамленне аднаго з аўтараў скрутка пра важнае здарэнне. Абшчына Кумрана была толькі адной з многіх юдэйскіх сектаў, якія, падобна іншым дахрысціянскім абшчынам, былі адухоўлены верай у тое, што ўжо апошні час блізкі альбо нават настаў; у Кумране, праўда, чакалі месію ў двух іпастасях альбо, можа, нават верылі ў двух месіяў, аднаго, так сказаць, цывільнага і аднаго ваеннага, як тое яно старое габрэйскае боства мае двайны характар, адзін раз гэта бог помсты і вайны і пасля бог ласкі і любові.
Паколькі вы там у Берліне не верыце ні ў аднаго, ні ў другога, дастаткова будзе любой спекуляцыі пра тое, каторы ж тут на самай справе маецца на ўвазе; наадварот, наконт 9QRes няма ніякіх сумненняў, у ім маюцца вершы, якія амаль даслоўна паўтараюць словы з ІQM, так званага ваеннага скрутка, і з ІQpHab, так званага Абакумавага каментара.
Я спадзяюся, што паслужуся Вам праз гэта паведамленне, і застаюся з найлепшымі вітаннямі
Ваш
Ёханаан Лёйхтэнтрагер
Hebrew Univercitу
Jerusalem
Геру
праф. д-ру Dr. h.c. Зігфрыду Байфусу
Інстытут навуковага атэізму
Бэрэнштрасэ 39а
108 Берлін
14 сакавіка 1980
Дарагі таварыш Байфус!
У апошнім пісьме Вам ад праф. Ё.Лёйхтэнтрагера з Ерусаліма маецца пераклад памечанага знакам 9QRes габрэйскага рукапісу. Калі перад намі не фальшыўка, што ў абставінах, якія цяпер склаліся, малаверагодна, дык гаворка тут ідзе пра тыповы прадукт мілітарысцкага духу ізраільскага народу, духу, які дасягнуў свайго цяперашняга апагею ў развіцці сіянісцкага імперыялізму. Варта толькі прачытаць, што там было напісана на «сцягу» Ізраіля, каб пераканацца, на які напрамак гэта ўказвае.
Я даю Табе падумаць, ці Ты, кладучы ў аснову гэтага рукапісу і некаторых іншых тэкстаў, здабыванне якіх прадастаўлена Табе, не павінен быў сабраць і прадставіць матэрыял, у якім Ты ўказаў бы на сувязі паміж рэлігіяй і імперыялістычнымі экспансіянісцкімі памкненнямі, асабліва ў дачыненні да Ізраіля. Я падкрэсліваю Ізраіль, бо падобныя тэндэнцыі праяўляюцца і ў ісламе, якія мы з улікам палітычных мэтаў, што асягаюцца нашымі савецкімі сябрамі і намі, хацелі б пакінуць без увагі.
Калі ты можаш своечасова сабраць і апрацаваць матэрыял, мы маглі б рэалізаваць яго ў наступным годзе на канферэнцыі ў Маскве. Навука перад фактам абвастрэння класавай брацьбы таксама не павінна стаяць убаку, яна павінна заняць партыйную пазіцыю.
З сацыялістычным прывітаннем
Вюрцнер
кіраўнік аддзела
Міністэрства вышэйшай і
праф. школьнай адукацыі
Геру
праф. Ёханаану Лёйхтэнтрагеру
Hebrew Univercity
Jerusalem
Israel
17 сакавіка 1980
Шаноўны гер калега!
Хто б мог падумаць, што з Вашых першых кароткіх заўваг што да фрагмента пра так званага Вечнага Жыда з маёй кнігі «Самыя вядомыя іудэа-хрысціянскія міфы ў святле прыродазнаўчага і гістарычнага пазнання» можа развіцца такое цікавае і інструктыўнае карэспандаванне, за якім з неаслабнай увагай будзе сачыць і мой калектыў. Я заўсёды трымаўся таго погляду, што навукоўцы нават тады, калі яны светапоглядна моцна дыферэнцыраваныя, могуць паразумецца адзін з адным у вобласці сваіх распрацовак, і з Вашага апошняга пісьма я з задавальненнем убачыў, што тут нам удалося крышачку пахіснуць Вашу пазіцыю.
Вы, у кожным разе, згодныя, што персідскі цар Агасфер не ідэнтычны Вашаму сябру, уладальніку шавецкай крамы; гэта, прынамсі, скрэслівае добрых 400 гадоў з жыцця апошняга. Як што далей вынікае з рукапісу 9QRes, якому Вы надаяце такую вагу, у сувязі з «Настаўнікам справядлівасці» і «Князем цэлай абшчыны» гаворка ідзе пра дзве чалавечыя істоты, а не пра шматкроць паўторанага альбо вечнага духа. Вы з поўным правам указваеце, паважаны гер калега, на рэалізм адной часткі цытаванага Вамі верша. Тым не меней мы мусім канстатаваць, што ўсё астатняе напісана ў такой звышвысокай форме, што акрамя аднаго месца наўрад ці прасвечваюцца якія-небудзь рэальныя факты. Відавочна ў абшчыне Кумран верылі, як, зрэшты, Вы і самі згадваеце, у двух месій, і аўтары цытаванага Вамі рукапісу паведамляюць, як яны паміж сабою спрачаюцца. Літаральны змест спрэчкі, на шчасце, перададзены вельмі натуральна, і ўсё ў ёй стасуецца з вельмі натуральнымі рэчамі. Мы трымаемся думкі, што абодва нібыта месіі альбо проста былі мазурыкі, якія, скарыстаўшыся прымхлівымі інстынктамі членаў абшчыны, працавалі рука ў руку, альбо, што перад фактам абсалютна правільна ацэньваных Вамі істэрычных настрояў у прамежку часу паміж 1 ст. і 2 ст. паводле нашага летазлічэння, найпраўдападобней былі параноікі. Тое, што махляры часта сварыліся, зразумела; але ж таксама і параноікі, з якіх кожны лічыць сябе вялікім, будзь тое Напалеонам альбо месіяй, таксама часта спрачаюцца і павінны быць па магчымасці ізаляваныя.
За параною, прынамсі, у «Князя абшчыны», далей гавораць і яго выразна акрэсленыя ваенна-рэлігійныя шалы. Паколькі дух гэтай адзначанай 9QRes асобы таксама, як і Агасфер, неўміручы, я даручыў двум маім супрацоўнікам пашукаць у Бібліі, апокрыфах і іншых пісаннях падобнага роду выказванняў іншых габрэйскіх персаналіяў. Іх мы, як толькі наша праца дасягне пэўнага пункту, ахвотна прадаставім у Ваша распараджэнне; магчыма, і Вы маглі б са скарбніцы Вашых ведаў даць нам адпаведныя інфармацыі.
Чакаю Вашага адказу і па-сяброўску вітаю Вас
Адданы Вам
(праф. д-р Dr.h.c.)
Зігфрыд Байфус
Інстытут нав. атэізму
Берлін, сталіца ГДР